14 mei 2025
De term smart building wordt tegenwoordig te pas en te onpas gebruikt. Maar wat betekent het écht? Volgens Richard de Ruijter, marktmanager Smart Building bij Equans, gaat het niet om een hype of een keurmerk, maar om grip krijgen op je gebouwprestaties. “In de meeste organisaties is onderhoud nog steeds reactief. Er wordt gewacht tot iets in storing of defect is, maar er wordt niet geluisterd naar wat het gebouw nodig heeft om optimaal te presteren. Dat is waar we naartoe moeten: voorspellend onderhoud, continu werken aan de beste staat van een gebouw."
De GACS-regelgeving (Gebouw Automatisering en Controle Systeem), die vanuit de Europese EPBD-richtlijn is opgenomen in het Besluit Bouwwerken Leefomgeving, is wettelijk verplicht voor gebouwen met grote klimaatinstallaties. En juist die verplichting biedt een kans om onderhoud structureel te verbeteren. "Veel organisaties zien dit als een compliance-issue, maar dat is de verkeerde insteek,” zegt Richard. “Het is juist een stap richting je eigen doelstellingen: lagere kosten, minder uitval en duurzamere gebouwen."
Een GACS is veel meer dan een gebouwbeheersysteem. Het is een slimme combinatie van gebouwbeheer en energiebeheer die realtime inzicht geeft in de prestaties van je installaties én actief bijstuurt waar nodig. Door fouten en afwijkingen vroegtijdig te detecteren en centraal te melden, kunnen technische teams sneller en gerichter ingrijpen. Dat voorkomt onnodig energieverbruik, verlengt de levensduur van installaties en verhoogt de betrouwbaarheid van je gebouw. “Je kunt het zien als een validatiesysteem voor je GBS,” legt Richard uit. “Het kijkt niet alleen of alles werkt, maar ook of het slimmer en zuiniger kán. Alleen met data en de juiste gebouwkennis kun je sturen op echte optimalisatie.”
Volgens de Europese Commissie heeft bijna 64% van de Europese gebouwen een slechte energieprestatie. Een aanzienlijk deel daarvan valt onder GACS-verplichting. "Als je de cijfers bekijkt, dan is dat een gigantisch probleem. Wij hebben binnen Equans een zeer omvangrijk gebouwenportfolio in beheer, waarvan een groot deel nog niet compliant is. Dat vraagt om een slimme en schaalbare aanpak."
Die aanpak begint bij technologie. De mogelijkheden zijn er allang, maar worden nog te weinig benut. "We gebruiken bijvoorbeeld wel anomaly detection - software die afwijkend gedrag in installaties opspoort voordat het tot een storing leidt - maar écht voorspellend onderhoud is nog lang niet de standaard,” stelt Richard. “En dat is zonde, want het levert enorm veel op: minder storingen, lagere onderhoudskosten en een langere levensduur van installaties. Die kansen laten we nu te vaak liggen."
Veel bedrijven denken bij GACS-implementatie direct aan externe IT-partijen en ingewikkelde oplossingen. “Maar dat is een misverstand,” zegt Richard. “Een GACS draait in de basis om kennis van het gebouw. Je kunt niet vanuit een hoofdkantoor in Londen bepalen wat er met een installatie in Rotterdam moet gebeuren. Alleen iemand die het gebouw écht kent, kan de juiste conclusies trekken.”
Het aanpassen van een gebouwbeheersysteem zodat het voldoet aan de GACS-verplichting is voor een onderhoudspartner met kennis van zaken meestal niet zo ingewikkeld. “Wij kijken veel pragmatischer: hoe voeg je met minimale middelen slimme sturing toe aan wat er al is? Bijvoorbeeld door bestaande systemen te koppelen aan KNMI-data, zodat je weersafhankelijk kunt sturen zonder ingrijpende aanpassingen.”
Voor grote corporates draait het niet alleen om regelgeving, maar ook om reputatie. In hun ESG-rapportages moeten ze laten zien hoe zij verduurzamen. En als ze daarin achterlopen, schaadt dat hun marktpositie. “Hoewel nog niet duidelijk is of directe handhaving gaat plaatsvinden, kunnen deze bedrijven het zich simpelweg niet permitteren om achter te blijven,” waarschuwt Richard. "Als je nu al weet dat je in 2026 compliant moet zijn en je weet dat er in 2029 extra eisen komen, waarom zou je dan wachten? Wij pleiten ervoor om klanten nu al mee te nemen in de volgende stappen, zodat ze hun gebouw toekomstbestendig maken."
Als je nu al weet dat je in 2026 compliant moet zijn en je weet dat er in 2029 extra eisen komen, waarom zou je dan wachten?
Richard de RuijterCommercieel Marktmanager Smart Building
Om partners te helpen, introduceert Equans een GACS Quickscan. Deze biedt snel inzicht in waar een gebouw staat en welke stappen nodig zijn om compliant te worden. "We kijken integraal naar je gebouw, zodat we niet alleen de regelgeving afvinken, maar ook je onderhoud optimaliseren."
Richard is er duidelijk over: de markt moet snel gaan inzien dat GACS-verplichting meer is dan een administratieve last. "Organisaties moeten dit niet afvinken omdat het moet, maar benutten omdat het hen vooruit helpt. Dit is geen extra kostenpost, dit is een manier om slimmere keuzes te maken. Wie nu de stap zet, is straks niet alleen compliant, maar heeft ook een voorsprong op zijn concurrenten."
Neem contact op met Richard de Ruijter.
Commercieel Marktmanager Smart Building
Commercieel Marktmanager Smart Building