Netbeheerders moeten vanaf 1 april alternatieve transportrechten aanbieden

Vanaf 1 april dit jaar zijn Nederlandse netbeheerders verplicht om alternatieve transportrechten aan te bieden. Naast alternatieve transportrechten bestaan er nog andere flexibele contractvormen. Al deze flexibele contracten helpen bedrijven aan extra ruimte op het net en de netbeheerder om het totale energiegebruik te spreiden. Vooral voor grootverbruikers kan zo’n overeenkomst interessant zijn. Hoe werkt dit precies en wat zijn de verschillende mogelijkheden?

Netcongestie heeft veel veranderd voor het bedrijfsleven, vooral voor grootverbruikers. Sinds een aantal jaren beperkt het volle elektriciteitsnet bedrijven in hun activiteiten. Het vergroten van vermogen is vaak niet mogelijk, een extra aansluiting zo goed als uitgesloten. Dus wat te doen als je bedrijf toch meer elektriciteit wil gebruiken? Naast dat het verstandig is om te onderzoeken waar nog ruimte zit in je vermogen, kun je een contract voor alternatieve transportrechten aangaan. Dat geeft je, boven op je vaste contract, ruimte op momenten dat er wel capaciteit is op het net. Zo kun je nét die extra ruimte pakken die je nodig hebt. Omgekeerd helpt het de netbeheerder de pieken en dalen in de energievraag af te vlakken.

Gecontracteerd vermogen

Om te begrijpen wat een flexibele transportovereenkomst is, moeten we eerst kijken naar de reguliere transportovereenkomst. Bij een gangbare transportovereenkomst spreken bedrijf en netbeheerder af dat het bedrijf een bepaald aantal kilowatt aan vermogen tot zijn beschikking heeft. Dit zogeheten (vaste) gecontracteerd vermogen mag op elk moment – van de dag, van het jaar – worden aangesproken. Zolang je als bedrijf het vermogen niet overschrijdt, is er niets aan de hand. Het nadeel hiervan is dat het afgesproken vermogen zelden de hele tijd wordt aangesproken. Het ene bedrijf gebruikt ’s nachts bijna geen stroom, het andere wekt zelf zonne-energie op en heeft daarom een lage stroomvraag op zonnige dagen. Om slimmer om te gaan met dat vermogen, hebben netbeheerders daarom flexibele contracten ontwikkeld, die bedrijven naast hun vaste overeenkomst kunnen afsluiten. Er zijn twee categorieën: congestiemanagementcontracten en alternatieve transportrechten.

Congestiemanagementcontracten

Om de netbeheerder te helpen worden klanten bij congestiemanagementcontracten beperkt in hun vermogen, wanneer de vraag naar stroom groot is. De klant krijgt hier een vergoeding voor. Netbeheerder en bedrijf kunnen onderling afspreken dat het bedrijf alleen stroom mag gebruiken tussen bepaalde tijdstippen. Deze afspraken, die congestie in een bepaald gebied moeten verzachten, zijn in principe altijd tijdelijk, omdat ze gelden tot de congestie voorbij is.

Alternatieve transportrechten

Bij alternatieve transportrechten (ATR) gaat het juist om afspraken voor onbepaalde tijd of in ieder geval een langere periode. Het doel is het netgebruik buiten de piektijden aantrekkelijker te maken. Bij een ATR-overeenkomst krijgt een bedrijf korting op zijn contract – vergeleken met een contract voor een vaste gecontracteerde waarde. Die korting krijgt het in ruil voor bijvoorbeeld een toezegging dat het bedrijf zijn vermogen buiten de piektijden gebruikt. Dit soort contracten zijn aanvullend op een vast contract.

3 soorten ATR-overeenkomsten

Binnen de categorie alternatieve transportrechten zijn er verschillende opties. Vanaf april 2025 zijn Nederlandse netbeheerders verplicht ten minste drie opties aan te bieden:

1. Een tijdsblokgebonden contract. Bij dit contract spreek je met de netbeheerder vaste tijden af waarop je meer gecontracteerd vermogen vastlegt. Hoe flexibeler je gebruik kunt maken van het elektriciteitsnet, des te hoger de korting. Een tijdsblokgebonden contract is bijvoorbeeld interessant voor bedrijven met laadplein, die ’s nachts hun voertuigen opladen. Dit contract is een aanvulling op het bestaande ‘vaste’ transportrecht. Een voorbeeld: een bedrijf dat nu een contract van 500 kilowatt voor 24 uur per dag heeft, kan daar bovenop een ATR afsluiten voor 100 kilowatt in de nacht. Dat geeft dan een totaal van 600 kW in de nacht.
2. Een tijdsduurgebonden contract. Dit is dynamischer dan het tijdsblokgebonden contract. Het geeft gedurende een jaar een vastgestelde beschikbaarheid van minimaal 85% van de uren per jaar. Je krijgt een dag van tevoren te horen wat je capaciteit voor de volgende dag is. Als je je gebruik slim regelt, kan dit heel voordelig zijn, omdat de kortingen hoog zijn. Zo kun je met slechts 15 procent opportunity loss, wel 50 procent korting krijgen. Deze vorm is vooral interessant voor grote partijen in de industrie met veel opslag of e-boilers. Op dit moment kun je dit alleen via Tennet regelen.
3. Volledig variabel transportrecht. Hierbij krijg je als bedrijf geen garanties. In feite krijg je de restjes toebedeeld; de capaciteit die over is. Vanuit klantperspectief is dit een spannende overeenkomst. Voor de netbeheerder is dit gunstig, al is de keerzijde dat die dagelijks de capaciteit voor de volgende dag moet doorgeven, een flinke administratie dus. In feite is dit een variant van optie 2, maar dan zonder de 85%-garantie. Netbeheerders kunnen de klant meestal wel een indicatie geven.

Groepscontract

Ook een groepscontract behoort tot de mogelijkheden. De Autoriteit Consument en Markt gaf in november groen licht voor uitbreiding van de Cable Pooling-methodiek waarmee achter één zware netaansluiting tot 4 gebruikers mogen worden aangesloten. Het contract zelf is dus niet anders, maar het feit dat je met meer bedrijven één contract deelt is nieuw. Als je de capaciteit onderling slim verdeelt, kan elk bedrijf voldoende elektriciteit gebruiken en wordt het stroomnet beter gebruikt. Daarnaast wordt nu gewerkt aan de ontwikkeling van groepscontracten waarbij niet één aangeslotene, maar een groep aangeslotenen een gecontracteerd vermogen krijgt toegewezen. Daarbij blijft iedereen zijn eigen netaansluiting houden, maar kan de groep de capaciteit slim verdelen. Bijvoorbeeld door meer te gebruiken wanneer je buurman het even niet nodig heeft.

Denk na over alternatieve opties

Ben je nog tevreden met je huidige vaste transportrecht? Mooi! Toch is het verstandig over alternatieven na te denken. Misschien heb je in de toekomst wel meer capaciteit nodig. Daarnaast kunnen grote klanten met een aansluiting van meer dan 1 megawatt in congestiegebieden worden verplicht flexibiliteit te ontsluiten naar de netbeheerders. Het kan dus geen kwaad je voor te bereiden. Zeker als je bedenkt dat er wachtlijsten komen, wanneer de beschikbare ruimte maximaal wordt benut. Het loont dus de moeite om uit te zoeken welk contract voor jouw bedrijf het meest geschikt is. Neem daarvoor ook contact op met de netbeheerder, die kan mogelijk meedenken. 

De voordelen van flexibel vermogen

Wat er vervolgens voor je bedrijf verandert, is dat je niet meer lukraak elektriciteit mag gebruiken. Je moet rekening gaan houden met hoeveel stroom je op welke uren kunt gebruiken. Daar is wat extra sturing of automatisering voor nodig. (Mocht dit een obstakel zijn, bedenk dan dat eindeloos en lukraak energiegebruik nu of in de nabije toekomst ook geen optie meer is.) Een flexibele transportovereenkomst kan je bedrijf echt voordeel opleveren. Elke kilowatt die je uit het net kunt halen op momenten dat er capaciteit is, kan je ruimte opleveren die hard nodig is voor je ambities. Dat is voordeliger dan de inzet van een batterij. Een tijdsblokgebonden contract is een veilige optie. Het is in feite een vast transportrecht, maar dan opgedeeld in verschillende blokjes. Je weet precies waar je aan toe bent, maar het is voordeliger en stimuleert beter netgebruik.

Laadplein of batterij

Voor sommige bedrijven is een flexibele transportovereenkomst extra interessant. Dat geldt in ieder geval voor bedrijven die al met netcongesties te maken hebben. Zij kunnen door een flexibele overeenkomst meer ruimte krijgen in hun vermogen, waarmee ze mogelijk kunnen uitbreiden. Ook voor bedrijven met een laadplein kan het een mooie constructie zijn. Je laadt ’s nachts je elektrische voertuigen op en krijgt er een leuke korting bovenop. Voor bedrijven die nu al veel stroom tekortkomen, kan een batterij in combinatie met een ATR ook een optie zijn. De batterij kan overdag voorzien in extra stroom en met een ATR voor de nacht ’s nachts opladen.

Neem initiatief

Flexibele transportovereenkomsten zijn in maatschappelijk opzicht ook een goede ontwikkeling. Beter en slimmer gebruik van het net wanneer de energie beschikbaar is, is beter voor zowel het net als voor bedrijven, doordat de kosten voor de netinvesteringen lager worden.
Wil je aan de slag met alternatieve transportrechten? Neem dan initiatief en benader de netbeheerder. Dit geldt overigens ook als je een congestiemanagementcontract wilt afsluiten, dat eerder bedoeld is om de netbeheerder te helpen. Wat je wensen ook zijn, ga in gesprek. In principe gaat dit op volgorde van aanvraag, maar het kan helpen van tevoren goed na te denken over waar jouw bedrijf behoefte aan heeft. Als je je wensen duidelijk op tafel legt, kan de netbeheerder beter onderzoeken of er ruimte is voor jouw ambities en plannen. Hij is er ook bij gebaat en uiteindelijk is het altijd maatwerk.